Α΄ Β Κλίση Ουσιαστικών

 Α΄ Κλίση Ουσιαστικών

Η α΄κλίση περιλαμβάνει αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε –a και κλίνονται όπως :

                               Singularis                                                     Pluralis

Nom.       naut – a                   miseria                   naut – ae                    miseriae          

Gen.        naut – ae                 miseriae                 naut – arum               miseriarum

Dat.         naut – ae                 miseriae                 naut – is                     miseriis

Acc.        naut – am                miseriam                 naut – as                    miserias

Voc.        naut – a                   miseria                   naut – ae                    miseriae

Abl.         naut – a                   miseria                   naut – is                     miseriis

(nauta: ναύτης, miseria: δυστυχία)

Παρατηρήσεις:

1. Στην α΄ κλίση της λατινικής γλώσσας ανήκουν και μερικά – κύρια και προσηγορικά – αρσενικά σε –as ή –es και θηλυκά σε –e, τα οποία η λατινική έχει πάρει από την ελληνική γλώσσα, και γι΄ αυτό έχουν και καταλήξεις ελληνικές σε μερικές περιπτώσεις ενικού. Ο πληθυντικός (όσων έχουν πληθυντικό αριθμό) κλίνεται κανονικά.

Παραδείγματα

               Nom.                      boreas                    epitome                   

               Gen.                       boreae                   epitomes                  

               Dat.                        boreae                   epitomae                   

               Acc.                       borean                    epitomen                 

               Voc.                       Borea                     epitome                   

               Abl.                        borea                     epitome                   

        

         (boreas: βοριάς, epitome: επιτομή, )

2. Μερικά ουσιαστικά από την ελληνική γλώσσα σε –es κλίνονται στη λατινική κατά την γ΄ κλίση, π.χ. Alcibiades – is, Miltiades – is, Euripides – is, Simonides – is, Aeschines – is, Apelles – is, Astuages – is κ.τ.λ.
3. Η κατάληξη της γενικής πληθυντικού –arum συγκόπτεται σε –um συνήθως στα ουσιαστικά amphora (=αμφορεύς) και drachma (=δραχμή), ιδίως όταν βρίσκονται με αριθμητικά.
4. Η δοτική και η αφαιρετική πληθυντικού των θηλυκών ονομάτων dea (=θεά) και filia (=κόρη) deis – filiis, σχηματίζεται με την κατάληξη –abus όταν πρέπει να γίνει διάκριση από τις όμοιες αντίστοιχες πτώσεις των δευτεροκλίτων αρσενικών deus (=θεός) και filius (=γιος), δηλαδή deis et deabus και filiis et filiabus.

Β΄ Κλίση Ουσιαστικών

Η β΄κλίση περιλαμβάνει αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε –us ή σε -er στην ονομαστική του ενικού, καθώς και ουδέτερα που λήγουν σε –um και κλίνονται όπως τα παρακάτω παραδείγματα:

  Singularis                                                    

Nom.       ann – us                 puer                       liber                          bellum             

Gen.        ann – i                    pueri                       libri                            belli

Dat.         ann – o                   puero                     libro                           bello

Acc.        ann – um                puerum                   librum                        bellum

Voc.        ann – e                   puer                       liber                          bellum

Abl.         ann – o                   puero                     libro                           bello

                                                                     Pluralis

Nom.       ann – i                    pueri                       libri                            bella    

Gen.        ann – orum             puerorum                librorum                     bellorum

Dat.         ann – is                  pueris                     libris                          bellis

Acc.        ann – os                 pueros                    libros                         bella

Voc.        ann – i                    pueri                       libri                            bella

Abl.         ann – is                  pueris                     libris                          bellis

(annus= χρόνος, puer= παιδί, liber=βιβλίο, bellum=πόλεμος)

Παρατηρήσεις:

1. Τα σε –er είχαν και αυτά αρχικά την κατάληξη –us, την οποία απέβαλαν.
2. Τα σε –er ή προσλαμβάνουν τις καταλήξεις στην αμετάβλητη ονομαστική ενικού, ή κατά την κλίση αποβάλλουν το –e προ του –r π.χ. puer – pueri, ager – agri.
3. Από τα σε –er αυτά που δεν αποβάλλουν το –e κατά την κλίση είναι λιγότερα π.χ. socer – soceri, gener – generi, vesper – vesperi, αλλά culter – cultri κ.τ.λ.
4. Η κλητική ενικού των σε –er σχηματίζεται όμοια με την ονομαστική ενικού.
5. Στη β΄ κλίση ανήκει και το μοναδικό σε –ir ουσιαστικό vir – viri (= άνδρας).
6. Το ουσιαστικό deus (= θεός) κλίνεται ως εξής:

                                  

                                      Singularis                       Pluralis     

Nom.             deus                       dei, dii, di

Gen.              dei                         deorum, deum

Dat.               deo                        deis, diis, dis

Acc.              deum                      deos

Voc.              deus, dive, dee      dei, dii, di

Abl.               deo                        deis, diis, dis

7.   Τα κύρια ονόματα σε –ius, τα σε –ius και –ium υπερδισύλλαβα (όχι όμως και τα επίθετα) στη γενική ενικού συναιρούν το τελικό –ii σε –i, π.χ. filius – filii και fili, Ovidius – Ovidii και Ovidi, beneficium – beneficii και benefici.

8.   Στα κύρια ονόματα σε –ius, γνήσια λατινικά, και στο filius η κλητική ενικού λήγει σε –i αντί –ie, π.χ. fili, Ovidi.

9.   Τα ουσιαστικά virus (=δηλητήριο), volgus ή vulgus (=όχλος), και pelagus (=πέλαγος) αν και λήγουν σε –us, είναι ουδέτερα. Από αυτά τα μεν virus και vulgus έχουν μόνο ενικό, το δε pelagus έχει και πληθυντικό (επίσης, ως προερχόμενο από την ελληνική διατηρεί τις ελληνικές καταλήξεις).

                                               Singularis                  Pluralis     

Nom.             pelagus                  pelage               

Gen.              pelagi                     pelagorum

Dat.               pelago                    pelagis

Acc.              pelagus                  pelage

Voc.              pelagus                  pelage

Abl.               pelago                    pelagis

Ετερογενές ουσιαστικό

            Το ουσιαστικό locus της β΄ κλίσης ανήκει στα ετερογενή, δηλαδή σχηματίζει τον πληθυντικό κατά τα αρσενικά (loci – χωρία βιβλίου) και κατά τα ουδέτερα (loca – τόποι). Στα σχολικά κείμενα της Β,Γ Λυκείου το βρισκουμε στον πληθυντικό μόνο ως ουδέτερο  .....

                                                 

                                                    Singularis                    Pluralis

                              Nom.             locus                loci                loca                 

                              Gen.              loci                   locorum         locorum

                              Dat.               loco                  locis              locis

                              Acc.              locum               locos             loca

                              Voc.              loce                  loci                loca

                              Abl.               loco                  locis              locis