Πανελλαδικές 2017: Προτεινόμενα θέματα Αρχαία Ελληνικά

Γνωστό: Πολύ καλά για φέτος είναι το ,13 Πολιτεία και 20 Πολιτικά (ίσως και 15  η μισή δεν έχει μπει) !!!!! 

  επίσης καλά είναι το  6 Πρωταγόρας ( ίσως με το μισό από την 5 ) ,9 η μισή δεν έχει μπει ( με 8 ή 10) Ηθικά Νικομάχεια ( ίσως και 5-6)  . 

Διδαγμένο

(- μισή 5 ) 6 Πρωταγόρας

7. οὐ φύσει ἀλλὰ διδακτόν: Ποιο είναι το νόημα της διάκρισης αυτής; Να τη συσχετίσετε με την αριστοκρατική (αρχαϊκή) αντίληψη της ηθικής και τις γενικότερες αντιλήψεις των σοφιστών52.

8. Ο Πρωταγόρας, για να αποδείξει (να προβάλει ως γενικά αποδεκτό) ότι όλοι μπορούν να κατέχουν την αρετή και ότι η αρετή διδάσκεται, χρησιμοποιεί δύο επιχειρήματα. Να τα καταγράψετε και να τα αξιολογήσετε.

9. Ποια άποψη υποστηρίζει ο Πρωταγόρας για τα χαρακτηριστικά που οι άνθρωποι έχουν από τη φύση ή από τυχαίο γεγονός και ποια στάση τηρούν οι άλλοι άνθρωποι (της εποχής) απέναντι σ' αυτά; Πώς κρίνετε τις απόψεις αυτές; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

10. Ποιες είναι οι μορφές της αγωγής κατά τον Πρωταγόρα και σε ποια σχέση βρίσκονται μεταξύ τους;

2. Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για την αδικία. Η ποινή αποσκοπεί στο να διορθωθεί αυτός που αδικεί. Πώς συνδέονται οι δύο παραπάνω θέσεις με το διδακτόν της αρετής ;

3. Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείτε ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.

4. Να συγκρίνετε την άποψη του Πρωταγόρα για την ποινή με την παλαιότερη αντίληψη της ανταπόδοσης (ποινή - τιμωρία, τίσις) εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές.

6. Να εξηγήσετε αν, κατά τη γνώμη σας, η επιβολή των ποινών είναι έγκυρο και πειστικό επιχείρημα για το διδακτόν της αρετής. ή  6. Πώς ο Πρωταγόρας μέσα από την ανάλυση της θέσης του για την επιβολή τιμωριών φτάνει να αποδείξει ότι η πολιτική αρετή διδάσκεται; Αξιολογήστε την πειστικότητα του επιχειρήματός του.

7.. Η παιδεία αναδεικνύεται σε κινητήρια δύναμη που θα μετατρέψει τον άνθρωπο από δυνάμει σε ἐνεργείᾳ πολιτικό ον. Να αναλύσετε την άποψη αυτή με βάση τη συλλογιστική του Πρωταγόρα.

Πρωταγορας- Διαθεματικές ερωτήσεις

3. Ο Σωκράτης την «ευβουλία για τα ζητήματα του οίκου και τα θέματα της πόλης» (εὐβουλία περὶ τῶν οἰκείων καὶ περὶ τῶν τῆς πόλεως), που επαγγέλλεται ως στόχο της διδασκαλίας του ο Πρωταγόρας, την εξηγεί ως «πολιτική τέχνη», δηλαδή τέχνη με την οποία «κάνει τουςάνδρες ἀγα-θοὺς πολίτες» (ποιεῖν τοὺς ἄνδρας ἀγαθοὺς πολίτας). Ο Πρωταγόρας δέχεται ανεπιφύλακτα ότι αυτό ακριβώς διδάσκει. Να εξηγήσετε τη σύνδεση αυτή πολιτικής και αρετής με αναφορά στις πολιτικές αντιλήψεις και γενικά την πολιτική ζωή της αρχαίας Ελλάδας (ειδικά της Αθήνας).2

2. Διαβάστε το απόσπασμα της Θεογονίας του Ησιόδου για τον Προμηθέα. Συγκρίνετε τις αφηγήσεις του Ησιόδου και του Πρωταγόρα.

5. Ο Πρωταγόρας μιλώντας στην 4η ενότητα για τη θανατική ποινή και στην 6η για την παιδευτική σημασία της τιμωρίας φαινομενικά πέφτει σε αντίφαση. Εξηγήστε σε τι συνίσταται η αντίφαση αυτή και πώς τελικά αίρεται.

4. Συγκρίνετε τον μύθο του Πρωταγόρα με το απόσπασμα του Αισχύλου από τον Προμηθέα Δεσμώτη. (βλέπε σχολικό βιβλίο σελ. 64-68) (ερώτηση από το σχολικό εγχειρίδιο στη σελίδα 83)

8. μπορεί να υποστούν ως ποινή και τον θάνατο και την εξορία ... τη συνολική καταστροφήτου οίκου τους: Ποιες ποινές επιβάλλονται και πώς κλιμακώνονται;  + 9. Γιατί θεωρείται αυστηρότερη, χειρότερη ποινή από το θάνατο, ο θάνατος στην εξορία, η δήμευση της περιουσίας και η διάλυση της οικογένειας; Στην απάντησή σας πρέπει να λάβετε υπόψη σας τις σχέσεις που επικρατούσαν στην αρχαία πόλη και ιδίως τη σχέση του πολίτη με την πόλη.

10. Να καταγράψετε τα επιχειρήματα τα οποία χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας για να αποδείξει ότι οι αγαθοί άνδρες διδάσκουν την πολιτική αρετή στα παιδιά τους και να τα αξιολογήσετε61.

13 Πολιτεία ( με 11 )

8. Με ποιους εκφραστικούς τρόπους αισθητοποιείται η εικόνα του σπηλαίου και των δεσμωτών και ποίος είναι ο λειτουργικός ρόλος του καθενός; - από 11

1.Να συγκρίνετε την έννοια του αγαθού στον Πλάτωνα με την έννοια της αρετής στο ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου(βλ. φυλλάδιο)  - από 12

-   Αποψη Γλαυκωνα

1.                 «νόμω δε ου τουτου μέλει, όπως εν τι γένος εν πόλει διαφερόντως ευ πράξει, αλλ’ εν όλη τη πόλει τουτο μηχαναται εγγενέσθαι»: Ποιος είναι ο σκοπός του νόμου σύμφωνα με τον Πλάτωνα; Να συγκρίνετε την άποψη αυτή με την άποψη του Πρωταγόρα για το νόμο, όπως εκφράζεται στον ομώνυμο διάλογο.

2.                 Ποιες είναι οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών και μεταξύ νόμου και πολιτών σύμφωνα με το κείμενο; Πώς θα χαρακτηρίζατε το πολίτευμα στο οποίο οι σχέσεις ορίζονται με τον τρόπο αυτό;

Πολιτεία -Διαθεματικές ερωτήσεις

1.Γιατί ο Σωκράτης (και ο Πλάτων) θεωρεί δίκαιο τον εξαναγκασμό των φιλοσόφων να φροντίζουν και να φυλάττουν τους άλλους; Ο ίδιος ο Πλάτων ακολούθησε τον ίδιο τρόπο ζωής; Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα κείμενα Ζ Επιστολή 326-1, 328-3.

1. Να συγκρίνετε την έννοια του αγαθού στον Πλάτωνα με την έννοια της αρετής στο ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου(βλ. φυλλάδιο)

2. Στα σχόλια του βιβλίου σας αναφέρεται ότι ο άριστος νομοθέτης κατά τον Πλάτωνα συνδυάζει την πειθώ με τη βία η οποία αφορά τον «άπειρον παιδείας όχλον». Ποιες είναι οι δικές σας σκέψεις στο θέμα αυτό; Πρέπει να ασκείται βία;

7. Ο Αριστοτέλης (Πολιτικά 1264b 17-26) απορεί πώς ενώ (ο Σωκράτης) αφαιρεί από τους φύλακες την ευδαιμονία, ισχυρίζεται ότι ο νομοθέτης οφείλει να κάνει ευτυχισμένη ολόκληρη την πόλη, πράγμα αδύνατον, όταν κάποιοι, λίγοι ή πολλοί, δεν θα είναι ευτυχισμένοι. Διότι η ευδαιμονία δεν αποτελείται από μέρη όπως ο άρτιος αριθμός· διότι ο αριθμός μπορεί να είναι άρτιος στο σύνολό του, αλλά τα μέρη από τα οποία αποτελείται να μην είναι άρτιοι αριθμοί. Η ευδαιμονία όμως δεν έχει αυτή την ιδιότητα. Αλλά αν δεν είναι ευτυχισμένοι οι φύλακες, ποιοι θα είναι; Όχι βέβαια οι τεχνίτες και το πλήθος αυτών που ασχολούνται με βάναυσα έργα. (μτφρ. Ν.  Παρίτσης, διασκευή).

Συμφωνείτε με την άποψη του Αριστοτέλη; Να απαντήσετε κρίνοντας την επιχειρηματολογία του.

9Ηθικά ( με 8 ή 10 )

9. Η άποψη που εκφράζεται στη φράση «εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχε, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος» συμφωνεί με όσα υποστήριξε ο Αριστοτέλης στην 1η ενότητα σχετικά με τον ρόλο της διδασκαλίας στη γένεση και ανάπτυξη των διανοητικών και ηθικών αρετών; -από 3

2. Σε ποια πάθη αναφέρεται στην ενότητα ο Αριστοτέλης και ποιες γενικότερες συναισθηματικές καταστάσεις τα συνοδεύουν;

3. Όπως είδαμε σε προηγούμενη ενότητα (7η), η μεσότητα που έχει σχέση με την ηθική αρετή ορίζεται με κριτήριο το υποκείμενό της (πρὸς ἡμᾶς). Ποια κριτήρια προσθέτει εδώ ο φιλόσοφος, ώστε να οριστεί πληρέστερα η έννοια της «μεσότητας»;

6. Με ποιον συλλογισμό καταλήγει ο Αριστοτέλης ότι η αρετή είναι ένα είδος μεσότητας;

7. Πώς φαίνεται μέσα στο κείμενο η κοινωνική διάσταση της αρετής; Συμφωνούν οι απόψεις του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα ως προς αυτό το σημείο;

Ηθικά- Διαθεματικές ερωτήσεις

5. εἰ δὴ … ἡ ἕξις: Ο δογματισμός και το αξιωματικό ύφος δεν έχουν καμία σχέση με τον επιστημονικό λόγο, γιατί αυτός επιδέχεται διάψευση. Με αφετηρία την αρχή αυτή να εξηγήσετε τη χρήση των εκφραστικών τρόπων του Αριστοτέλη στο σημείο αυτό· ειδικότερα τη σημασία που έχει το είδος της δευτερεύουσας πρότασης και η έγκλιση της ανεξάρτητης πρότασης. Με βάση τις παρατηρήσεις σας να χαρακτηρίσετε το ύφος του φιλοσόφου.

9. Καθώς η Αντιγόνη οδηγείται στην υπόγεια φυλακή της, στο τέταρτο επεισόδιο της ομώνυμης τραγωδίας του Σοφοκλή, απευθύνει τελευταίο χαιρετισμό στους συμπολίτες της (στ. 801-882), ψάλλοντας μαζί με τον Χορό ένα θρηνητικό τραγούδι (κομμός). Μέσα σ'αυτή την ατμόσφαιρα ο Κορυφαίος σε μια αποστροφή του προς την ηρωίδα λέει : ΧΟ. προβᾶσ' ἐπ' ἔσχατον θράσους ὑψηλὸν ἐς Δίκας βάθρον πολὺ προσέπεσας, ὦ τέκνον (στ. 853-855). («Σκαρφάλωσες στην κορυφή του θράσους και στον απρόσιτο της Δίκης θρόνο, παιδί μου, παραπάτησες». Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης). Να εντοπίσετε τα κοινά στοιχεία μεταξύ των απόψεων του Αριστοτέλη για τη «μεσότητα», την «έλλειψη» και την «υπερβολή», και της μομφής που επιρρίπτει ο Κορυφαίος στην κόρη του Οιδίποδα. Νομίζετε ότι ο Αριστοτέλης θα συμφωνούσε με την άποψη του Κορυφαίου του Χορού;

7. Ο Α. Lesky (σ. 782) γράφει για τα Ἠθικά Νικομάχεια ότι «είναι μια ανάλυση του ηθικού, όπως αυτό εμφανίζεται κάτω από τις διάφορες συνθήκες της πραγματικότητας», και προσθέτει «ο Αριστοτέλης, σε πολύ ανώτερο βαθμό από τον Πλάτωνα, λαμβάνει υπόψη του την επικαιρικότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς». Να δείξετε την αλήθεια αυτών των απόψεων με τη βοήθεια χωρίων της ενότητας. –

  

20 Πολιτικά

15-3. τί ποτέ ἐστιν ἡ πόλις: Ποιες απόψεις παραθέτει ο φιλόσοφος σχετικά με το περιεχόμενο της έννοιας της πόλης (για τη φύση της πόλης); Να τις διατυπώσετε αναλυτικότερα και να γράψετε τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν.

3. Ο Αριστοτέλης αναφέρεται στις διαφορετικές απόψεις που διατυπώνονται σχετικά με το στόχο και το περιεχόμενο της παιδείας. Να γράψετε ποιες ήταν αυτές οι απόψεις και πού οφείλονταν,κατά την κρίση σας, οι διαφορές.

4. Ποιες απόψεις του Αριστοτέλη για τη διαμόρφωση του ηθικού χαρακτήρα του ανθρώπου   διακρίνετε στο κείμενο;

5. Ποιο κριτήριο επιλογής διδακτέας ύλης δέχεται καταρχήν ο Αριστοτέλης και πώς αντιμετωπίζειτην καλλιέργεια του νου μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα της εποχής του;

6. Ποιες είναι κατά τον Αριστοτέλη οι κατευθύνσεις που θα διαμορφώσουν την προσωπικότητα του μαθητή της εποχής του;

7. Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι η πολιτεία οφείλει να επιδιώκει για τους νέους της την αρετή με σκοπό  να διαμορφώσει ηθικά τον χαρακτήρα τους. Ποιες δυσκολίες περιγράφει για την επίτευξη αυτού του σκοπού;

Αδίδακτο: Το κείμενο λογικά θα είναι διαβαθμισμένης  δυσκολίας ανεξαρτήτως συγγραφέα και για διαβασμένους .

Στη μετάφραση στο αδίδακτο  μετράμε πόσες σωστές σειρές έγραψε ο εξεταζόμενος ( π.χ. στις δέκα σειρές άγνωστο – 2 βαθμούς παίρνει κάποιος από κάθε σειρά ).Επίσης δίνουμε μεγάλη σημασία στο πως αποδίδονται οι τύποι που εκφράζουν τις ενέργειες του κειμένου( ρήματα ,απαρέμφατα ,μετοχές στο χρόνο που είναι και με το  σωστό Υποκείμενο ) ,καθώς και στους νοηματικούς άξονες του κειμένου (  να φαίνεται μέσα από λέξεις και εκφράσεις ότι ο εξεταζόμενος κατάλαβε το νόημα του κειμένου 

Από γραμματική καλά 234-236 κυρίως( ειμι,φημι,οιδα) ,232 Αορ. Β βαρύτονο,ιστημι-τιθημι-διδωμι( και μέση φωνή) , τιμω-ποιω( και μεση φωνή),χρώμαι ,194Αορ β ,186-187 [ και γενικά οποιοδήποτε ομαλό ρήμα, ουσιαστικά γ κυρίως ,αντωνυμίες, επίθετα( παραθετικά)  και τα αριθμητικά 129-130 ] .

Στις ασκήσεις της γραμματικής καλό είναι  να προσέχουμε ακριβώς τι ζητάνε και γι’ αυτό πριν απαντήσουμε διαβάζουμε δυο με τρεις φορές την εκφώνηση του ζητούμενου τύπου( προσέχουμε στα ρήματα σε τι φωνή και τι έγκλιση ζητά και μετά το πρόσωπο  ,στα ουσιαστικά – αντωνυμίες τον αριθμό  και στα παραθετικά τον βαθμό )  !!!!!

Τα  παλιά θέματα ταξινομημένα 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ	2000 -2016
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ	ὄρνιθι , βασιλέα , γυναικὶ , ἵππους, ὄμματος , φρόνησιν , ἁμαρτήματα, πόλει ,  δύναμιν , γήρως, ἄνδρες , ἀγὼν , ναυσίν , ὕβρει , ἡγεμόνα, κήλησις
ΑΝΤ / ΜΙΕΣ	τοῦτον , τι , ταῦτα , τοῦτο, πασῶν, σὺ , ἅπασιν, τοῡτον, πᾱν , τούτων , ἅ , ὅ τι , πάντα ,  ταῦτα , ὅπερ , τινων, ὑμᾶς , αὑτὰς, , ταῦτα,  ἐμὲ, οὐδείς, τις
ΕΠΙΘΕΤΑ	Καλὰ  ,μεγίστων , εὐδαιμονέσταται ,  σοφών ,  µέγα , μέγιστον , θυμοειδεῖς , ὅμοιον , μᾶλλον μεγάλη  , πλεῖστα κακῶς,  πλείω , δυσμαθέστερον , κρείττονος , αἰσχρόν , πρώτοις , πόρρω,  ἀγαθῶν, ἐλαχίστην, μάλιστα , διαρκῆ , ἐκδήμους , εὐδαίμων, πάλαι
ΑΠΛΑ ΡΗΜΑΤΑ	πλεύσας, ἀπολεσάντων , κατένειμεν, συνεχώρησαν, δύνηται, πείθωνται, ἐμμενόντων, γιγνώµεθα, διενηνόχασιν, ἀποστείλαντες, λήψονται , γιγνώσκων, νομίζουσι, κατέχειν, τυγχάνει. γνώσεσθαι , ἔχομεν , εἴρηκα , καταψηφίσασθαι, παραλελειμμένα, πάσχουσιν , ἐψεῦσθαι , διαγιγνώσκουσιν , ἀποβαίνειν  , αἰσθανόμενον , σφαλέντες , πάσχειν  , ἔχουσιν , μνήσθητε , ὄντι , ὑπολαμβάνοντες , ἐξελάσειαν , ἐπράχθη, ἦν, ἐπιπλέοντες, κατεστρέφοντο , ἐξῇσαν , ᾤμην, φανήσεσθαι, οὖσα
ΑΟΡ.Β	ἀνέλαβεν, ἔλαβον, ἀνελόντος , γενομένης, ἰδεῖν , ἐξευρεῖν , ἐπιδεῖν , ὑπέλαβον , τοῖς παθοῦσι , προσσχόντες, τυγχάνει
ΣΥΝΗΡ. ΡΗΜΑΤΑ	ὁμολογούμενος, αἱρῶνται , ὁρῶµεν , ὠφελήσεσθαι, ἐπηρώτων, ὁρῶ , καταγελᾷ , ὁρᾶν , δόξειε  , ἀδικεῖν , κρατήσωμεν , ἐπῃτιῶντο , ἐβόων, κτησάμενος
ΡΗΜΑΤΑ –ΜΙ	ὑποστάς, μετέστησεν, ἀποδοῦναι , συνίστηµι , δεδώκατε , καταστᾶσαν  .
232-237	οἶδα , ἔφη, εἰδέναι, ἔφη, εἰδέναι , εἰδότες , ἔφη , εἰσίτω, οἶμαι , ἔγνωσαν, ἔφην

Συντακτικό : 

Πρώτο θέμα συντακτικό ( λέξεις )!!!

Πάντα προσέχουμε να αποδίδουμε  σωστά τους ζητούμενους τύπους σε ποιον όρο της πρότασης αναφέρονται π.χ. εμπρόθετοι, επιρρήματα και ετερόπτωτοι (με επιρρηματική  σημασία ) πάντα αναφέρονται στο ρήμα ( ή στον κοντινότερο ρηματικό τύπο )- αλλιώς χάνει κάποιος το μισό βαθμό της παρατήρησης  . 

Δεύτερο  θέμα συντακτικό  !!!

1.    Αναγνώριση υποθετικού λόγου .( μια φορά )

2.    Μετατροπή υποθετικού λόγου στα άλλα είδη ( μια φορά 2004 ) .

3.    Λανθάνων υποθετικός λόγος .( πέντε  φορές )

4.    Πλάγιος λόγος σε ευθύ ( ή το αντίστροφο ) ( εννέα  φορές )

5.    Αναγνώριση δ. πρότασης (δ΄το φορές -  μια δ. ειδική ως επεξήγηση/ πλάγια και αιτιολογική  ) .

6.    Ρηματικά επίθετα ( δεν έχει μπει)

7.    Μετοχικοποίηση ( πρόταση σε μετοχή  ή μετοχή σε πρόταση ) ( δεν έχει μπει)

8.    Ενεργητική  - παθητική- για ρήματα που έχουν άλλη διατύπωση  στην ενεργητική και άλλη στη μέση  . ( δεν έχει μπει) sos περιφράσεις στις σημειώσεις .

Η περσινή η  άσκηση

Γ3.β. «κτησάμενος»: Να αναγνωριστεί το είδος της μετοχής (μονάδα 1), να αναλυθεί σε δευτερεύουσα πρόταση (μονάδες 2) και να αιτιολογηθεί η εκφορά της πρότασης που σχηματίζεται (μονάδες 2).( 2016  )

Προσοχή γενικά στα ορθογραφικά λάθη , όλα λαμβάνονται υπ’ όψιν στην τελική βαθμολόγηση !!!!!!!! .  

Ελπίζω να βοήθησα, Καλή επιτυχία σε όλους!

Επιμέλεια :Σταυρακούδης Ευστράτιος  

Κρείττον οψιμαθή είναι ή αμαθή.

                                            Σωκράτης, 469-399 π.Χ., Φιλόσοφος